Tại sao chip Nvidia, một mặt hàng đang cầu vượt cung, lại bị hủy bỏ không thương tiếc thay vì bán ra thị trường?

Trong bối cảnh kết quả kinh doanh "bùng nổ" với doanh thu quý I/2025 đạt 44,1 tỷ USD (tăng 69% so với cùng kỳ) và lợi nhuận ròng lên tới 18,8 tỷ USD, Nvidia vẫn không thể tránh khỏi việc phải ghi nhận khoản lỗ 4,5 tỷ USD để xóa sổ hoàn toàn lô chip tồn kho H20 vốn phát triển riêng cho thị trường Trung Quốc.

Quyết định này là hệ quả trực tiếp từ chính sách siết chặt xuất khẩu công nghệ tầm trung của chính phủ Mỹ, đẩy Nvidia vào thế khó trong việc xử lý khối hàng tồn kho khổng lồ.

Thế khó

H20 là dòng chip GPU tầm trung, được Nvidia thiết kế riêng dựa trên công nghệ cắt bớt hiệu năng từ dòng cao cấp, nhằm tuân thủ quy định dưới thời Tổng thống Mỹ Joe Biden. Mục đích khi đó là ngăn chặn việc chuyển giao chip mạnh về tính toán trí thông minh nhân tạo (AI) tới Trung Quốc, nhằm đảm bảo an ninh công nghệ.

Tuy nhiên, vào đầu tháng 4/2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã điều chỉnh và mở rộng lệnh cấm xuất khẩu, không chỉ gồm các GPU đầu bảng mà còn cấm luôn cả dòng H20. Quyết định này đồng nghĩa với việc hàng trăm nghìn chiếc chip H20 đang nằm chờ xuất sang Trung Quốc bỗng nhiên trở thành "vô dụng" ngay lập tức.

Trên cuộc họp công bố kết quả quý I hôm 28/5, CEO Jensen Huang thẳng thắn chia sẻ:"Chúng tôi đang thực hiện một khoản xóa sổ lên tới hàng tỷ USD với tồn kho không thể bán hoặc tái sử dụng".

Số liệu ban đầu Nvidia dự tính phải xóa sổ 5,5 tỷ USD tồn kho, nhưng nhờ tối ưu khâu tái chế linh kiện, công ty chỉ chịu thiệt hại thực tế 4,5 tỷ USD.

"Chúng tôi đã tận dụng lại một phần vật liệu để tránh phải xóa sổ hoàn toàn giá trị tồn kho, giảm thiểu mức lỗ khoảng 1 tỷ USD", Giám đốc tài chính (CFO) Colette Kress của Nvidia cho biết.

Lô H20 được sản xuất chủ yếu tại các nhà máy đối tác như TSMC ở Đài Loan (Trung Quốc), sau đó chuyển tới kho bãi tại Đài Loan (Trung Quốc) hoặc Hồng Kông (Trung Quốc) chứ không vận chuyển trực tiếp vào Trung Quốc đại lục. Khi lệnh cấm xuất khẩu được ban hành quá nhanh, Nvidia và các đối tác gần như không có thời gian để tìm giải pháp thay thế.

"Chip H20 được thiết kế đặc thù cho thị trường Trung Quốc, nên rất khó áp dụng ở khu vực khác nếu không đầu tư một khoản chi phí đắt đỏ để tái cấu trúc lại sản phẩm", giáo sư Arash Azadegan của Đại học Rutgers đánh giá.

Đồng quan điểm, giáo sư Chad Autry của Đại học Tennessee) phân tích thêm rằng: "Một số H20 có thể không đáp ứng được yêu cầu hiệu năng ở thị trường khác, hoặc đã được tùy biến theo nhu cầu riêng của khách hàng Trung Quốc, nên việc chuyển nhượng cho khách hàng Mỹ hoặc châu Âu không đơn giản".

Giả thuyết tung H20 ra thị trường toàn cầu với mức giá chiết khấu sâu cũng được đặt ra, nhưng giới phân tích e ngại điều này sẽ "phá hỏng" hình ảnh Nvidia như là nhà cung cấp chip AI cao cấp.

Theo giáo sư Azadegan, nếu NVIDIA giảm giá bán mạnh lô H20 thì "Họ sẽ ‘làm loãng’ chiến lược định vị thương hiệu, gây nhầm lẫn khách hàng, và đồng thời làm xao nhãng nỗ lực đẩy mạnh dòng Blackwell GPU mới – vốn đang được triển khai rộng rãi trên các nền tảng AWS, Azure, Google Cloud và Oracle".

Tương tự, giám đốc Matthew Bryson của Wedbush Securities cho rằng lý do cốt lõi khiến H20 ra đời là để tuân thủ quy định cấm chuyển giao công nghệ mạnh cho Trung Quốc, chứ không nhằm đáp ứng nhu cầu kỹ thuật tối ưu.

"H20 sẽ không bao giờ xuất hiện nếu không có ý định rõ ràng là ‘giới hạn’ hiệu năng cho khách hàng Trung Quốc. Nếu đem bán mạnh với giá rẻ ở Mỹ, nó đơn giản chỉ làm giảm doanh số của những dòng sản phẩm cao cấp hơn", ông Bryson cho hay.

Tiêu hủy

Hiện, giới chuyên gia chuỗi cung ứng và nội bộ Nvidia đều dự đoán hầu hết lô chip H20 sẽ bị cuốn vào chu kỳ tiêu hủy công nghệ.

"Những chiếc H20 cuối cùng có thể chỉ trở thành phế phẩm trong các nhà kho, rồi bị vứt bỏ ở các bãi chôn lấp", giáo sư Alan Amling của Đại học Tennessee ví von.

Chi phí để tái phân loại, kiểm thử, tái chứng nhận lô H20 được cho là quá cao, trong khi hiệu quả thu hồi tài chính (nếu bán giá rẻ) lại rất hạn hẹp.

Ngoài ra, theo Chad Autry, một phần chip đã được tùy biến cho yêu cầu cụ thể của khách hàng Trung Quốc, sẽ không thể bán nguyên xi cho khách hàng khác mà không chỉnh sửa, đồng nghĩa với việc phải đầu tư nguồn lực lớn để tái thiết.

Một kịch bản ít khả năng xảy ra hơn là chờ đợi một phép màu từ chính sách. Nếu trong tương lai chính phủ Mỹ nới lỏng lệnh cấm, Nvidia có thể hoàn tất việc xuất hàng còn tồn cho các đối tác Trung Quốc như Alibaba, ByteDance, Tencent…

"Nếu lệnh cấm được dỡ bỏ, Nvidia có thể tái khởi động giao hàng H20, hoặc tìm cách chuyển giao cho khách hàng mới ở Trung Quốc, từ đó đẩy mạnh vốn hóa thị trường", chuyên gia phân tích Harsh Kumar của Piper Sandler lạc quan.

Tuy nhiên, giới phân tích nhìn nhận kịch bản này ngày càng mờ nhạt khi lệnh cấm mới của chính phủ Mỹ được ban hành vì lý do an ninh quốc gia, tách bạch hẳn so với cuộc chiến thương mại và thuế quan.

Về phía Nvidia, khoản lỗ 4,5 tỷ USD trên tổng doanh thu 44,1 tỷ USD và lợi nhuận ròng 18,8 tỷ USD là khá nhỏ.

"Nvidia vẫn sẽ ổn định và tiếp tục tăng trưởng, nhờ vào nhu cầu mạnh mẽ với các GPU Blackwell mới, được sử dụng trong hầu hết các dịch vụ đám mây và các trung tâm dữ liệu lớn", CEO Jensen Huang nhấn mạnh.

Tuy nhiên, "cơn đau" thật sự lại chuyển sang các đối tác sản xuất và cung cấp linh kiện.

"TSMC, Samsung, Micron… đều thiết lập quy trình sản xuất và cung cấp nguyên vật liệu cho lô H20. Khi Nvidia xóa sổ tồn kho, những công ty này cũng chịu thiệt hại thông qua việc mất đi hợp đồng sản xuất, cung ứng linh kiện", ông Azadegan cảnh báo.

CFO Colette Kress của Nvidia cho biết khoản lỗ xuất phát từ H20 sẽ làm giảm áp lực thuế tạm thời cho Nvidia, nhưng các đối tác lại khó có được lợi ích tương đương. Trong dài hạn, họ cần tìm khách hàng mới hoặc chuyển hướng sản xuất, điều mà không thể thực hiện trong "một sớm một chiều".

Vụ việc H20 của Nvidia gióng lên hồi chuông cảnh tỉnh cho cả doanh nghiệp công nghệ lẫn nhà hoạch định chính sách. Nvidia cho thấy sự phụ thuộc quá lớn vào việc cắt giảm hiệu năng cho H20, dẫn đến không thể tái sử dụng khi môi trường kinh doanh biến động.

Dòng chip H20 không chỉ là "hàng tồn kho" của Nvidia, mà còn là đơn hàng đã cam kết với các đối tác như TSMC, Samsung, Micron… Khi lệnh cấm thay đổi, hệ lụy sẽ lan đến toàn bộ chuỗi cung ứng, tạo ra hiệu ứng domino với các doanh nghiệp sản xuất IC, gia công, lắp ráp.

Với việc tập trung mạnh mẽ vào dòng Blackwell – vốn đang được triển khai trên nhiều nền tảng đám mây hàng đầu thế giới – Nvidia vẫn đang là "ông hoàng" không thể lay chuyển trong mảng chip AI.

Tuy nhiên, thất bại của H20 sẽ còn là minh chứng rõ nét về những rủi ro tiềm ẩn khi công ty công nghệ toàn cầu bị cuốn vào "bão" chính sách, buộc phải trả giá bằng hàng tỷ USD tài sản vô hình bất đắc dĩ.

*Nguồn: Fortune