Người lao động, đặc biệt là giới trẻ đang đứng trước ngưỡng cửa sự nghiệp, phải đối mặt với những câu hỏi hóc búa: "Nên học ngành gì để tránh thất nghiệp?", "AI sẽ thay thế những công việc nào?" và "Làm thế nào để thích nghi với kỷ nguyên AI?".

Trong bối cảnh đó, một bảng xếp hạng được tổng hợp bởi ChatGPT, dựa trên các báo cáo uy tín từ OpenAI, Diễn đàn Kinh tế Thế giới (World Economic Forum), McKinsey và PwC, đã phác thảo một bức tranh toàn cảnh về mức độ rủi ro của các ngành nghề trước sự "xâm lấn" của AI. Bảng xếp hạng này không chỉ cung cấp thông tin hữu ích mà còn khơi gợi những suy ngẫm sâu sắc về tương lai của lực lượng lao động.

1. Bảng xếp hạng "vùng nguy hiểm" của các ngành nghề

ChatGPT đã đánh giá mức độ rủi ro của các ngành nghề khác nhau trên thang điểm từ 1 đến 10 (1 là nguy cơ thấp nhất, 10 là nguy cơ cao nhất). Dưới đây là chi tiết về những ngành nghề được đánh giá là dễ bị AI thay thế nhất:

ChatGPT vẽ bảng xếp hạng các ngành nghề dễ thất nghiệp nhất sau AI

Ngành Nhân sự - Tuyển dụng

Thật bất ngờ khi ngành nhân sự - tuyển dụng lại đứng đầu danh sách với điểm số 9.4/10. Đây là một lĩnh vực vốn được xem là "bất khả xâm phạm" bởi yếu tố con người đóng vai trò then chốt. Tuy nhiên, sự trỗi dậy của AI đang thúc đẩy quá trình tự động hóa mạnh mẽ trong ngành này.

- Tự động hóa quy trình tuyển dụng: AI có khả năng sàng lọc hồ sơ, đánh giá ứng viên và phân tích dữ liệu nhanh chóng và chính xác hơn con người. Các hệ thống theo dõi ứng viên (ATS) tích hợp AI có thể loại bỏ thành kiến, tối ưu hóa quy trình và giảm chi phí đáng kể.

- Chatbot và trợ lý ảo: Các công việc như đăng tin tuyển dụng, trả lời câu hỏi của ứng viên, sắp xếp lịch phỏng vấn hay thậm chí tiến hành phỏng vấn sơ bộ có thể được giao cho chatbot thông minh. Điển hình, các công ty như Unilever đã sử dụng AI để sàng lọc ứng viên, giảm 16% thời gian tuyển dụng.

- Chuyển đổi sang mô hình AI-driven: Nhiều doanh nghiệp đang chuyển sang các nền tảng tuyển dụng dựa trên AI, chỉ giữ lại con người cho các vai trò chiến lược như xây dựng văn hóa doanh nghiệp hay quản lý nhân sự cấp cao.

Nghịch lý thay, ngành nghề từng nắm quyền quyết định số phận nghề nghiệp của người khác giờ đây lại đứng trước nguy cơ bị "loại bỏ" sớm nhất.

Các ngành nghề khác trong "vùng nguy hiểm"

Ngoài nhân sự, các ngành như nhập liệu - kế toán sơ cấp (9.2/10) và dịch thuật - biên phiên dịch (8.9/10) cũng nằm trong nhóm rủi ro rất cao. Những công việc này thường mang tính lặp lại, dễ chuẩn hóa và không đòi hỏi nhiều sáng tạo, biến chúng thành "miếng mồi ngon" cho AI.

- Nhập liệu - Kế toán sơ cấp: Các phần mềm như QuickBooks hay các công cụ AI như Xero có thể tự động hóa việc nhập dữ liệu, xử lý hóa đơn và lập báo cáo tài chính cơ bản. McKinsey dự đoán rằng khoảng 30% công việc kế toán hiện tại có thể được tự động hóa hoàn toàn vào năm 2030.

(Ảnh minh hoạ)

- Dịch thuật - Biên phiên dịch: Với sự tiến bộ của các mô hình ngôn ngữ như Google Translate, DeepL hay ChatGPT, việc dịch thuật tự động đã đạt độ chính xác đáng kinh ngạc. Các công cụ này không chỉ dịch nhanh mà còn có thể học ngữ cảnh và phong cách, thu hẹp vai trò của biên dịch viên truyền thống.

Các ngành như chăm sóc khách hàng (8.5/10) và nhân viên hành chính (8.3/10) cũng không nằm ngoài tầm ngắm. Chatbot AI như Zendesk hay Intercom đang thay thế các nhân viên chăm sóc khách hàng trong việc trả lời câu hỏi cơ bản, xử lý khiếu nại hay hướng dẫn khách hàng. Các công cụ như Microsoft Power Automate có thể tự động hóa các tác vụ hành chính như quản lý lịch họp, lưu trữ tài liệu hay xử lý email.

Những ngành nghề "trung bình" nhưng không nên chủ quan

Ở mức nguy cơ trung bình, các ngành như lập trình viên junior (7.9/10), marketing nội dung cơ bản (7.5/10) và giảng viên lý thuyết online (6.8/10) cũng đang chịu áp lực từ AI.

- Lập trình viên junior: Các công cụ như GitHub Copilot hay Tabnine có thể viết mã cơ bản, sửa lỗi và tối ưu hóa code, khiến các lập trình viên mới vào nghề gặp khó khăn trong việc cạnh tranh. Tuy nhiên, các lập trình viên cấp cao, những người làm việc với kiến trúc hệ thống phức tạp, vẫn có chỗ đứng vững chắc.

- Marketing nội dung cơ bản: AI có thể tạo bài viết, quảng cáo hoặc nội dung mạng xã hội chỉ trong vài giây. Các công cụ như Jasper hay Copy.ai đang thay thế các công việc viết nội dung đơn giản, nhưng những chiến lược marketing sáng tạo và cá nhân hóa vẫn cần đến bàn tay con người.

- Giảng viên lý thuyết online: Với sự phát triển của các nền tảng học trực tuyến như Coursera hay Khan Academy, kết hợp với AI tạo nội dung giảng dạy, các giảng viên lý thuyết truyền thống đang mất dần lợi thế. Tuy nhiên, giáo dục trực tiếp hoặc các khóa học đòi hỏi tương tác sâu vẫn là "lãnh địa" của con người.

Ngành nghề ít rủi ro hơn

Ở cuối bảng xếp hạng, các ngành như tài xế - giao hàng (6.1/10) và luật sư - cố vấn pháp lý (5.5/10) có mức nguy cơ thấp hơn, nhưng không phải là không chịu ảnh hưởng. Xe tự hành và drone giao hàng đang được thử nghiệm rộng rãi, nhưng các yếu tố như an toàn giao thông và chi phí triển khai vẫn là rào cản lớn. Lĩnh vực pháp lý đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về ngữ cảnh xã hội, đạo đức và khả năng đàm phán – những thứ mà AI chưa thể thay thế hoàn toàn.

2. Thích nghi hay bị đào thải: Lời khuyên từ ChatGPT

(Ảnh minh hoạ)

ChatGPT nhấn mạnh rằng: "Không phải ngành nào cũng sẽ bị thay thế hoàn toàn, mà là các phần việc lặp lại, không sáng tạo, không gắn với con người thật sự sẽ bị đào thải trước". Điều này có nghĩa là ngay cả trong những ngành có nguy cơ cao, vẫn có cơ hội cho những người biết thích nghi.

- Nâng cấp kỹ năng chiến lược và sáng tạo: Tập trung vào các kỹ năng mà AI khó thay thế, như tư duy chiến lược, giải quyết vấn đề phức tạp, sáng tạo nội dung độc đáo và xây dựng mối quan hệ con người.

- Học cách làm việc cùng AI: Thay vì xem AI là đối thủ, hãy học cách sử dụng nó như một công cụ. Ví dụ, một chuyên viên nhân sự có thể dùng AI để lọc CV nhưng tập trung vào việc xây dựng văn hóa doanh nghiệp.

- Phát triển kỹ năng mềm: Các kỹ năng như giao tiếp, đồng cảm, lãnh đạo và làm việc nhóm vẫn là "vũ khí" mà con người vượt trội hơn AI.

- Không ngừng học hỏi: Theo World Economic Forum, 50% kỹ năng hiện tại sẽ lỗi thời trong 5 năm tới. Việc học liên tục, từ các khóa học trực tuyến đến đào tạo tại chỗ, là chìa khóa để duy trì tính cạnh tranh.

Sự phát triển của AI không chỉ là một mối đe dọa mà còn là một cơ hội để tái định hình thị trường lao động. Những ngành nghề đứng đầu bảng xếp hạng rủi ro như nhân sự, nhập liệu hay dịch thuật đang đối mặt với sự thay đổi lớn, nhưng điều đó không có nghĩa là tất cả đều sẽ biến mất. AI đang buộc chúng ta phải tư duy lại về giá trị của con người trong công việc: sự sáng tạo, cảm xúc và khả năng thích nghi.